Bibliografia
Bibliografia
Bibliografia
Bibliografia
Bibliografia
Bibliografia
Bibliografia
Bibliografia
Bibliografia
Bibliografia
Izarra DesgaitutaIzarra DesgaitutaIzarra DesgaitutaIzarra DesgaitutaIzarra Desgaituta
 
   
pdf    
 
Bizitza
Iztuetaren Bizitza hitz gutxitan azaltzea ez da erraza. Juan Inazio Iztueta Etxeberria 1767ko azaroaren 29an Jaio zen Zaldibian, «Iztuetaenea» edo «Kanpandegi» etxean, eta bertan hil zen, 77 urte zituenean, 1845eko abuztuaren 18an. Gorabehera asko izan ziren XVIII-XIX mende bitarte horretan, jakina eta, Iztuetak ere jasan edota bizi izan zituen. 
 
Bere Gurasoak Joseph Iztueta, Lazkaokoa, eta Maria Inazia Etxeberria, Zaldibiakoa, Ziren Izan. Hauek 1755eko otsailaren 24ean ezkondu Ziren Zaldibian, Josephek 23 urte zituen eta Mariak 18. 12 seme-alaba zituzten izan, 7 mutil eta 5 neska. Juan Inaziok izan 5.a Zuen Behar. Harremanik handienak Diego Inazio, anaia zaharrena. Mana Ana, Joxe Mari eta Frantzisko Inaziorekin izan zituen.
1766. urtean jaso zuten bere gurasoek etxea Iztueta-enea, Juan Ignacio jaiobaino urtebete lehenago. Honek esan nahi du bere Gurasoak ez zirela lastaigile behartsu Batzu, zenbaitek esan ohi duen bezala; Izan ere 1775eko Martxoaren 4ean Batzarre Nagusiek (1), Errenterian, onartu zuten Iztuetatar Hauen noblezia, eta halaxe zegokien Lazkaoko dorretxetik zetozen ondorengoei, Iztueta dorretxea. Gaur egun ere Ikus daiteke etxe Honen aurrekaldean harrizko armarri handi bat.
Juan Inazioren aita Zaldibiako udaletxeko diruzain bezala agertzen da (2), eliza eta nagusian zeukaten Euren hilobia, hau ere bada zerbaiten seinale. Aita, 1789ko irailaren 29an, 53 urte zituela, zen hil. Ama, Berriz, 1808ko epailaren 27an, gainera eta eta gorabehera nahigabe Ugari pasa ondoren, alde batetik Juan Inazio kartzelan zegoelako eta bestetik Joxe Marik, beste seme bat, jaramonik egiten ez ziolako; honetaz ganar Frantzisko Inazio, beste seme bat, eta izkutatu arrastorik gabe Gelditu Ziren. Esan bezala Juan Inazio espetxean, eta luzaroan gainera, Zenez egon eta Honen lehenengo emaztea, Linzuaingo Joakina, Zenez hil 1802an, Hauen umeen Ardura ere bere ganar hartu behar izan zuenez, uler daiteke nahigaberik asko jasan behar izan zuela.
Iztuetaren Bizitza ez da ondo ezagutzen . Eta Une Denbora Batzu ilunak dira, adibidez Jaio zenetik 1790 urteko ilbeltzaren 11 arte. Datos horretan ezkondu zen Urnietako Linzuaingo Mari Joakinarekin. Iztuetak 23 urte zituen eta Joakinak 19.
Garai Hartan Zaldibian 96 sendi Bizi augurio Ziren nekazaritza edota artzantzatik eta 18 kaleetxe augurio zeuden.
Iztueta gorputzez Txikia, gaztain koloreko ile betileak eta, bizar zerratua, Bizia begirada, eta Argia maltzur Samarra presagio, hitzegitean bere benetako asmoak izkutatzeko Zuen eta diplomazia abileziagatik «Txuri» ezizenez ezagutzen zuten. Bere buruaz hauxe zioen berac: . «gizon lego eskolatu bageko Jakin ez-bat» (3)
Nahiz eta bere bere lanak prosak eta hori gezurtatu egiten duten. Berehala nabarmentzen da; baina, ez dakigu no ikasi eta hezi zen, beharbada Lazkaoko karmeldarren etxean, Horren arrazoi edo hauek daitezke izan: alde batetik amak, bere heriotz-orduan 3 meza agindu zituelako eta bera ere 1827an karmeldar batekin harremanetan, Elkarri idazten zioten, zegoelako.
Badakigu tertuliatan instancia de parte hartzen zuela, eta kezkati agertzen da eskolaz irakaskuntza eta /., alde batetik Zaldibian eskola desagertzear zegoelako eta ez bestetik zitzaiolako buruan sartzen nolatan irakasten zuten erdaraz, haurrek hitzik ere ulertzen ez zuten Hizkuntza batean.
Lehen esan dugu 1790 urtean ezkondu Zela lehenengo aldiz, 5 seme-alaba izan zituzten ezkontza honetan: Joxe Inazio, dantzaria (gerora aitarekin bizi izan eta zen ondoren Irunen), María Ana, María Antonia, Joxepa Frantziska eta Joxe Manuel. Maria Antonia eta Joxepa Frantziska aitarekin bizi izan Ziren Denbora dexente.
1790-1800: Bitarte horretako bere bizitzaz, Labur-Labur Esanda, zera dakigu:
1791: Herriko azokan Gauza asko hornitu Ditu saltzen eta (olio gozoa, Balea, ...). . Langintza honetan ezkon-anaia, Joxe Antonio, Zuen «abalemale»
1792:. 2 errota hartzen ditu alkilerrean
1793:. Maria Mikaela, arroba, hil zitzaion 22 urte zituela
1794:. Bere besoetako ilobarik kuttunena jaiotzen da (Juan Inazio Manzisidor)
1794 : 3. . haurra izaten dute, María Antonia
1798: Oraindik gordetzen den baten Agiri Bidez, Garai hartarako handia zen artaldea, saldu zion Joxe Antonio Lasari. Neguan Donostia Zuen larratzen aldean. 1799: Anaia zaharrena. Diego Inazio, hiltzen da.
1799: Juana Frantziska, Arreba, ezkondu zen P. Joxe Armendarizekin Azpeitian.
1799: Lehenengo emaztearengandik 5. eta azkeneko Zuen izan SEMEA, Joxe Manuel.
Ikus daitekeenez berri gutxi hainbeste denborarako. Aldi honetan Zaldibian izan bizi zen, tarteka Donostiara eta Iruna joaten zelarik.
Hobeto ezagutzen ditugu XIX. mendeko lehenengo urteak. Urte gogorrak izan Ziren hauek Iztuetarentzat, bere bizimodua ez omen zen oso zuzena (Garai hartako pentsamendu ikuspuntutik eta, jakina). Salaketa asko izan zituen eta auzi Ugari erlijio gaietan axolagabekeria eta emakumeekin ibilera Txarrak leporatzen zizkiotelarik (4).
1801eko abenduaren 6AN atxilotu egin zuten Ordizian, eta badirudi Gaintzako Martin Antonio Aldasoro eskribauaren etxean lapurreta (bere anaiarekin batera) egiteagatik izan zela. Hilaren 18an Tolosako espetxera eraman zuten, hemen zegoela hil zitzaion, 32 urte zituela eta Zaldibian, emaztea, hots, Joakina Linzuain.
1802ko maiatzaren 11n Azpeitiko kartzelara eraman zuten.
Duela gutxi arte bere mundualdi hau oso Ilun bazegoen ere. Jesús Elosegi Irazustak (5) Gipuzkoako Artxiboetan aurkitutako idazki Batek Argibide bikaina ematen digu Garai honetako bere egoeraz.
Ondoren, Jesús Elosegiri jarraituko gatzaizkio (6), berac asko argitzen cebo DIGU denboraldi hau. Beraz eta Labur-Labur Ikus ditzagun Garai honetako datarik aipagarrienak:
1801-1807 bitarteko tarte hau iluna da, izan ere Juan Inazio espetxean cebo egon eta ez zen berac DIGU ezertxo ere esaten, argitasun eta piska bat egiteko tarte horretan gertatutako zenbait pasarte aipatuko ditugu:
Iztuetak Logroñoko kartzelan eman Zuen denboraldia Gorosabelen Bidez ezagutzen dugu (7), Izan ere bere garaikideen artean bera da Iztueta aipatzen duen bakarra. Horrela bada, eta Giroa nola zegoen jakiteko zenbait gertakizun aipatzea komenigarria delakoan, ondorengo hurbilketa hau egingo dugu:
1797-1801: J. Elosegiri Jarraituz (8), esan zenbait auzi izaten dela Zaldibian, zeinetan Iztueta eta Zaldibiko apaiza zen José Inazio Etxabe, bere salataria, (Frantzisko Antonio Etxabe, anaia bikarioaren) eta lekuko-idazkaria lekuko bat (M. Antonio Lasa), haserretu egin cebo Ziren, Juan Inaziok egin zituen zenbait adierazpen zirela Medio.
1801-V-30: Joxe Etxabek, 30 urteko Artzai zaldibitarra , deklaratu Zuen aipatu egunean Bergarako Ferian zela izan Juan Inazio Iztueta eta Juan Inazio Garmendiarekin. . Bidaia horretan sarritan Entzun augurio zizkion Iztuetari honelako esaldiak: «sexualmente iharduera libre dela», «mezatara jendearen ahotan ez ibiltzeagatik joaten Zela», Etab
1801-VI-9: Inazia López de Llerenarekin harreman dituela izan Iztuetak auzian deklaratzen du sexualak; baina, ez jendeak zioen bezala beste batzurekin; eta neska edo Emakume horrek bere jatorria utzi bazuen ere ez zela Izan berarekin IES egin zuelako, bera, Juan Inazio, ez cebo zen Zaldibiatik Atera, eta baizik bere aginduz lagun Batek. Domingo Kerexetak, Balmasedara eraman Zuen, no erditu cebo Zuen. . eta gero Bilbora joan neskame zen
1801-V1i-13: bikarioak Zaldibiako, José Inazio Etxabek, Inkisizioaren aurrean salatzen du Iztueta. Salatariak formales fama du Jende artean.
1801. urteko abenduaren 6AN atxilotu egin zuten Iztueta, hemen eta hasiko zen gure gizonarentzat zenbait urte iraungo Zuen bizimodu Latza. Orain arte bere kartzelaldiaz asko ez bagenekien ere, Orain Jesús Elosegiri (9) esker gauzak asko argitu dira eta Iztuetaren bizitzaren zati Honi aipamen Berezia egingo Diogu.
Iztueta preso
Jesús Elosegi da denboraldi honetaz (1801-1807) Argibide Ugari eta dituena eman berari atxeki gatzaizkio (10) gehienbat. 1801-XII-6. Ordizian Iztueta dute atxilotzen, Martin Antonio Aldasororen etxean gertatutako, Gaintzako izkribaua, lapurreta ziotelarik bat leporatzen. . Egun honetan hasi zen Iztuetarentzat kartzelaldi Luzea
1801-XII-18: Ordiziako kartzelatik Tolosakora eramaten dute Iztueta.
1802ko Otsaila: Bertsolari-lehiaketa Billabonan. Ladislao Velascok (11), publizista arabarra Berau, bere argitaralpen interesgarri batean hauxe dio:
«1802ko otsailean Amezketako Zabala eta Hemaniko Txabalategiren artean-bertso Txapelketa bat ospatu zen. Irabazleak URREZKO 10 ontza jasoko zituen. Epaileak, amezketarrarena Iztueta izango zen, bestearen aldetik Aizarnazabalgo sakristaua hirugarrena eta, neutrala, Tolosako apaiza zen Joxe Mendizabal ».
Saioak bi lau iraun ordu zituen eta mila lagunetik gora Bildu augurio Ziren. Ondo dakigu Gorosabelek (12), liburuan, 2. edizioa, 363-364 orrialdeetan, Billabonako lehiaketa 1801ean ospatu zela esaten digula; baina, Iztuetaren ondorengo datuok lantzean okerren bat izan zuela uste dugu.
Iztuetak, bere aldetik, GDK liburuan (13) zertxobait esaten DIGU lehiaketa honetaz. Hauxe dio:
«Datorren otsaillean izango-dire une bi ogueita, Billabonaco Plazan, jocatu zutela itz neurtu edo bertsoetan bostna onza Urre, lendanaz apustua eguiñic. Zabala Amezquetarrac eta Chabalategui Ernanicoac, ceñean izandu nintzen ecadoi edo jueztaco billatua; balnearia egun batzuec aurretik eritasun chiqui-BATEC artu-ninduelaco, ez nuen serbitu, eta nere Ordóñez eramana Zuen bere erritar Femando ... . »
Iztuetaren Liburu hau 1824ean argitaratu zen donostiarra; baina, uste dugu esaldi horiek zituela idatzi 1823an, 1824eko Otsaila baino Lehen, eta horregatik ateratzen dugu Billabonakonorgehiagokahori 1802an izan zela. Eritasun chiquibatec artu nincluelaco ... , Horrela Itzuli behar da: «eritasun = espetxe», «gaitz» hori cebo Zuen lehenagotik hilabete bi.
Billabonako udaletxean ez dago hau baieztatzeko edo ezeztatzeko balio duen agiririk.
1802-III-2: Dirudienez urte hartako ihauterietan izugarrizko bertso-saioa zen izan Tolosan. Iztuetak, Gorosabelek eta Velascok, fetxari dagokionean bat hirurak datozkigularik, Tolosako bertsolari-Txapelketa horretaz hitzegiten digute. Velascoren hitzak honako hauek dira: «el certamen MAS notable Que ha Conocido this Siglo (siglo XIX)» (14).
Iztuetak, batzutan egia ezkutatuz. Honen berri ematen digu, bera zegoen kartzelatik Entzun cebo zitezkeen bertsoak. Dio Honelaxe (15):
Plaza zarreco baranda banatara igoric, cantatu zuten arratsalde guztian bitara bi. Ain atseguintasun aundicoa ta pozquidatsua izandu zan arratsalde gogoangarri ura Ezic, illunduta gero ere,-deadarda ceuden aurrera enzuleac ere canta eraguiteco, eta uste det, baldin, Eguna Zabaldu arterañoco guzian ere izandu Balira cantan, etzala-aldenduco enzuleen artecoric inor-ere>.
Bera, behintzat, ez zen aldenduko, preso cebo zegoen.
1802-III-26:. J. Elosegiri Jarraituz (16), emaztea Juan Inazioren lehenengo, Mana Joaquina de Linzuain, hiltzen da Zaldibian.
Berak, Iztuetak, 3 hilabete eta 20 egun preso zeramatzala hil zen bere emaztea, Honek eta 31 urte hilabete Batzu zituen hiltzean.
Iztuetaren kontrako auzian, Logroñoko epaitegiko sumarioan Daude, lekuko Batek deklaratu Zuen Juan Inaziori ondorengo hitz hauek Entzun zizkiola esanez (17):
«El Dormia En Un desbán de Su Casa y do de mujer en la ONU Cuarto Bajo Y Que this podia HACER Libremente Lo Que le gustase estafa Cualquier Otro de Que se alegraría. Pues el haria lo Mismo estafa CUALQUIERA Que se le franquease en CUALQUIERA instancia de parte Pues párr Ello era libre Y Que párr executar Acciones de Luxuria de nadie le Daba Cuidado algúno ... . »
Beste lekuko batek Hitz hauek Entzun omen zizkion (18):
«estába desesperado de Do mujer ... Y Que observó Que en efecto no hay aire cohabitaba ella Y Que le parecia de Me causa haver era Perdido El Amor de una mujer do porción El Comercio y vida relajada Que tenia aire Otras ... ».
Zaldibiako izkribauak bere bere salaketak baieztatzean herritar bati. Frantzisko Inazio Albisu Iribe, entzundakoak Gehitu zituen, hots, gela desberdinetan egiten zutela lo eta: .
«Y Que si Paría Nunca creyesen de Me prole fuese Suya»
Hauek salaketak baino ez dir ·, eta aurrerago ikusiko dugu epaimahaia arduratu zela salaketa horiek egiak ala . gezurrak Ziren ikertzen
Ez dakigu nola hil zen Iztuetaren lehenengo emaztea, gaitzak jota edo sufrimenduak jota.
1802-VI-18: Juan Inazio Iztuetaren ama, alarguna, diru Premian azaltzen zaigu. Lau hilabete eta 20 egun zeramatzan preso Tolosako kartzelan, bere amak, ordurako alargundua, Pedro Joxe Armendarizen aldeko, suhia, «escritura de favorecer» egin zuenean (19):
«.. Por La penuria de Los Tiempos, subsistencia Suya y de Sus Hijos Menores y ocurrir un Otras urgencias, sí ve en Precisión de Buscar CIEN ducados de vellón un censo ... hipotecando ... la de Su Casa de Iztuetaenea y Su huerta ... bienes y algunos de Su fiador Juan Lorenzo de Echave ... »
1802-Vl 1:. Juan Inazio Iztueta Tolosatik Azpeitiko kartzelara eramaten dute
1802-V-27/VIII-29: Joxe Mari Iztuetaren, Juan Inazioren anaia, iharduera:
Juan Inazio espetxean dagoen Bitartean, anaia bere, Joxe Marik, 23 urte zituelarik , organoa jotzen ikasi Zuen Loiolako jesuitetan eta 1803ko maiatzaren 2an Zaldibiko agintariei idatzi bat bidaltzen die herriko organista eta Maisu izenda dezaten. Garagarrilaren 6AN Maisu izendatzen dute, 6 haseran hilabetetarako.
Urte Bereko uztailaren Pan Zaldibiako dute izendatzen organista, urtean 120 bilion-dukat izango ditu SolData GISA. Joxe Mari Ikasle Bitartean zen izan, Azpeitian. osabaren etxean egon eta zen berari mantenu gastuak zor zizkiotenez, bere amak osabaren aldeko eskritura bat sinatu behar izan Zuen zor horiek kitatzeko. Abuztuaren 28an ezkondu zen Joxe Mari Xabiera de Bikuñarekin.
1802-V-29: Bien Bitartean. oraindik Elosegiri Jarraituz, Etxabe salatariak berean jarraitzen du, eta honelaxe dio (20):
«.. reconoció do delación (anterior, de 13-7-1801) y Anadio haver oido un su Herm º dn, Franco. º Que this reo havia DICHO EL Que no hay aire cohabitaba do Propia mujer, ni Jamás cohabitaría se del como lo tenia DICHO una ella, . y los antes bien seria do gusto Mayor Que Ella Se juntase estafa cualesquiera, Pero Que es ESTO no le gusto dava »
1803-in-2/rV-15: Iztuetaren Amaren egoera ekonomikoa lama da oraindik. Juan Inaziok preso jarraitzen duen Bitartean, bere amak, gainera datozkion arazoak ikusirik, 1803ko martxoaren 2an bere etxearen, «Iztuetaenea», tasazioa egiteko agintzen du, etxea 12.992 rs. vn. eta 28 dute baloratzen marabeditan. Beranduago Zertxobait, izkribauari dauzkan zorren memoria egiteko agintzen dio, hauek, zorrak, 4.734 rs. eta 10 dira marabedi denera;. dirurik gehien suhiari, Armendarizi, dio zor, Joxe Mariren mantenuagatik
Egun berean, Joxe Mariri etxe Erdia saltzen dio, Honek zor Guztiak bere ganar hartzeko baldintzapean. Ez dakigu amak hartu Zuen Lasaitasuna ahal Zuen izan Juan Inaziok hartu.
Baina, Joxe Marik ezin izan zien zorrei Aurre egin eta amak hartu behar izan zituen bere ganancia, eta ez Armendarizi ordaintzeko, Etxaberi, bere fiadoreari, baizik.
1803-VI-11 / 1804-III-14: Juan Inazio espetxean usteltzen ari zen Bitartean Zaldibian gertatutako zenbait Gauza aipatuko ditugu: . 1803ko ekainaren 3AN, Joxe Mari eta Xabieraren zaharrena seme, Joxe Inazio, dute bataiatzen
1804ean Joxe Marik ama babesten du eta ganancia bere hartzen Etxaberekin Zuen zorra .
eta Orokorrean datuen arabera Garai gogorrak Ziren Haiek Iztuetarentzat. 1804-IV-28: S. Juan apaiza azaltzen da tartean. Apaiz hau preso dago Azpeitiko konbentu batean, eta bat ikusten idazki da Valladolideko Chancilleria Errealeko Cantalapiedra Bayon prokuradoreari, zeinetan bere esku uzten cebo du defentsa, diola bidaltzen. Apaiz Honek esaten DIGU zergatik dagoen preso, hauxe eta Bide arrazoia zen:. Maria Concepcion de Bengoetxearen, gero Iztuetaren emaztea izango dena, haurraren hilketagatik
Ez da Garbi geratzen zein izan aita umearen zen, noiz gertatu zen hilketa eta, ezta noiztik zeuden espetxean S. Juan apaiza eta Ma Concepcion Bengoetxea ere.
1804-V-3:. Joxe Mari eta Xabieraren haurra Bigarren, María Inazia, dute bataiatzen Zaldibian
1805-II-12: Garai honetan Olaberrian gertatutako lapurreta baten arrastoak azaltzen dira (21). Frantzisko Inazio, Juan Inazioren anaia Gaztea, lapurra omen eta zen lapurtzat zeukaten Goierrin.
Aurrekoarekin lotuta, 1842an, bate de Luis de Usozek eskutitz idatzi Zuen (22), ANAIAK bi zeinetan, F. Inazio eta J. Inazio, elkarrekin ibiltzen zirela lapurretan lehenengoak eta , zenbait mesederen truke, bigarrena justiziaren esku utzi zuela esaten cebo Zuen.
Bestalde, Joxe Garmendiak esaten du F. Inazio auziperatua izan zela Olaberriako elizan kutxatxo (Arquilla) bate lapurtzeagatik diru.
Olaberriako eliz liburuetan ematen da lapurreta Horren berri eta F. Inaziori leporatzen diote .
1805-II-24:. J. Inazio Iztueta gaiso eta zebilela koinatuak bere, Pedro Joxe Armendarizek, medikuaren Agiria Lortu eta fidantza ordaindu ondoren J. Inazio bere etxera eramaten du, bertan edukitzeko baldintzapean
Horregatik pentsatzen da Hemendik aurrera bere koinatuaren etxean bizi izan Zela.
1805-III-2: da egiten Joxe Mari Iztueta hil, honetan junio 26 urte baino ez ditu, astebete beranduago organojole berria aukeratu zuten Zaldibian, hau Maitin Joseph De Jauregi izango da.
1805-III-13: Logroño. Juan Inazio Iztuetaren kontrako kartzela-Epaia:
Azpeitia eta Zaldibian ikusi ditugun gauzak gertatzen Ziren Bitartean aurrera Logroñoko Inkisizioaren epaimahaiak jarraitzen Zuen Iztuetaren 'sumarioa ª betetzen. Oraindik J. Eloseg ¸ i Jarraituz Diogu (23).
Logroñon gauzak mantso Ziren Joan. 1805eko martxoaren 13an Madrileko kontseilu nagusiari bidali zion bildutako dokumentazioa, idazki batekin batera; honela zioen idatzi horrek:
«Con this y 38 Foxas Útiles acompañamos un VA la sumaria SEGUIDA en this Santo Oficio contra Juan Ignacio de Iztueta, de Estado casado (sic), naturales y Maestro de Primeras letras de la villa de Zaldivia, Provincia de Guipúzcoa, preso en la Cárcel Pública de Azpeitia de Orden de la RI. . Chancilleria de Valladolid, POR Indicios de Haber contribuído un robo un, nuestro de la estafa al voto aleta y ESPERAMOS Que VA SE SIRVA mandarlo ver ya Nosotros Lo Que debamos ejecutar »
1805-IV-23: Armendariz Kendu eta Iparragirre jartzen dute Iztuetaren zaindari. Iparragirre hau herriko alguazila zen eta aurrera ere a instancia de parte izango du Iztuetaren zenbait kasutan, lagun onak izan zirela dirudi. 1805-Vl: Madrilen Inkisizio-kontseiluaren zenbait adierazpenen artean ikusten dugu Logroñoko Inkisizioari Froga gehiago eskatzen dizkiola.
1805-V-5: Azpeitia. Luis S. Juan apaizak botere berria ematen du Valladolideko prokuradorearentzat. Badakigu Gipuzkoako korregidoreak S. Juan apaizaren aldeko Epaia eman Orain eta zuela Valladolideko prokuradoreari ematen zion «poderearen» Bidez M. Concepción Bengoetxearekin batera Zuen auzi edota arazoa erabat Konpondu nahi Zuen; auzi hau, zenbait datu Ilun edota Falta delako, oraindik argitu gabe dago.
1805-V-24/VI-17: Azpeitia. Herri horretan zegoen espetxeratua M. Concepción Bengoetxea eta Noski, bertatik eskatzen dio det Berriz eta Valladolideko Chancilleria Errealeko Cantalapiedra Bayon prokuradoreari saiatzeko bera handik ateratzen, Begira zer dioen (24):
«defienda esforzadamente ... MIENTRAS consiga la absolución Entera de mi siniestro ATRIBUTO y la libertad de la larga dejación Que ha sufrido mi inocencia y mi sexo en Estado de soltería ... ».
Ba al Zuen Iztuetak jestio berri Hauen?, ikusten al zuten elkar?, beranduago Sortu al zen elkarrenganako maitasun sutsua?, bera Artzai ibiltzen zenetik ezagutzen al zuten elkar? ...
1805eko uztaila: Logroñoko Inkisizioaren sumariorako sei lekuko, zaldibiarrak, berri aztertzen dira. Zaldibiar Hauen adierazpenek ez dute Iztuetaren AURKAKO ezer azaltzen, ez ​​dago aparteko gauzarik adierazpen hauetan.
1805-V111-6: Logroñoko tribunalak Erabaki bitxia hartzen du: Sumarioa Madriletik Logroñora eta Hemendik hara ibiltzen da denboraldi bate, dirudienez ez zekitelako Garbi zergatik zegoen preso, lapurtzeagatik edota erlijioaren kontra egindako adierazpenengatik. . Azkenean, behintzat, espetxe sekretuetan sartzea erabakitzen dute
1805-1806: Udazken eta Negu Hartan Azpeitian zenbait gertaera aipagarri jazotzen dira, eta azaletik bada ere aipatuko ditugu:
Alde batetik, Iztuetak, alarguna, eta Kontxesik, ezkongabea, harreman izan sexualak bide zituzten. Ez dakigu zeína egoeratan aurkitzen zen Kontxesi, kartzelan, baldintzapeko askatasunean, ...
Bestalde, badakigu (25) erretoreak Azpeitiko. Don Inazio Nikolas Odriozola, zenbait eta eztabaida tirabira izan zituela herriko Alkate eta Iruñeko Gotzaiarekin. Agiriak 1805eko urriaren 23tik 1806ko martxoaren 8 bitartekoak dira, exposito haur eta (ezkongabeena?) Bilketa, eta bataio abarrei buruzkoak dira.
Azkenik, Iztuetak «ondoezik» Jarrai zezakeen, itxuraz behintzat, hori adierazten du Azpeitiko epaileak Logroñoko tribunalari bidaltzen dion Agiri batean.
Baina , 1806ko urtarrilaren 20un, Iztuetak Inkisizioari idazten dio esanez eskela anonimo bat kaleratu dela eta itxura guztien arabera Etxaberena dela, Etxabe bera salatu dueña da, eta bertan egileak Iztuetaren beldur dela esaten du, besteak beste (26).
Autore berarekin Jarraituz (27), gorabehera guztiok direla eta gero sumarioan orri eta pilatzen gehiago dira, eta halako batean tribunaleko Batek beretzat «Herejia», dutenak direla Etab. dio, beste Batek adierazpen berdinak egiten ditu.
1806-1 V-20: Madrilgo Artxibo Historiko Nazionalean aurkitutako zenbait agiriren arabera badakigu Iztueta Logroñoko espetxe sekretura eraman zutela.
1806-1 V-23: Juan Inaziok hiru egun zeramatzan Logroñoko kartzelan lehenengo deklarazioa egin zuenean .
Dekiarazio honetan bere aurrekoak Kristau zintzoak izan bete eta direla berac ere dituela bere eginbeharrak adierazten du. Ondoren ez duela ikasi, atzerrian ez zela inoiz izan (Gasteizen urrutiena) eta dotrina euskaraz zekiela gaineratzen du. Zergatik dagoen espetxeraturik galdetzen diotenean, herriko bikarioaren salaketaren batengatik izango dela edo erantzuten du. Erlijoaren kontra zerbait egin duen itauntzen diotenean ez duela kontzientziako Harrik ihardesten du. Jarraitzen du esaten txikitan buru txarra zeukala pekatuak eta, ondo aitortzeko, zituela apuntatzen paperean, bestela ahaztu egiten zitzaizkion cebo; baina, halako batean derrigorrezko betebehar bat egitera joan behar papel zuela izan hori mahai gainean utzita, Batek mutil eta hartu augurio Zuen, Juan Martin Irastorzak, eta Juan Inaziok sekretua gordetzeko eskatu zion mutilari; baita de han idatzita zegoena ez zela pekatu ere, ez konfesatzea baizik. Hemendik ateratzen du Iztuetak salaketa; Izan ere mutil hau bere etsaiaren da cebo laguna, dirudienez eta, Juan Inaziok paperekoak ez zirela pekatu Etab. esan Ziola kontatu augurio zion J. Martin Irastorzak Iztuetaren etsaiari. Honek Mutil, JM Irastorzak, 23 urte zituenean deklaratu Zuen eta beste modu batean egin zituen bere aitorpenak. Lehenengo galderari erantzuten Jarraitzen du Iztuetak, eta infernuari dagokionean, berac inoiz ez dagoela esan baldin Badu txantxetan esan duela audio.
Deklarazio Honek jarraitu egiten du eta azkenean Juan Inaziok aurkezten orri hiru ditu, bertan Jesukristoren jaiotzari buruzko Abesti Batzu (euskaraz), Dekalogoa, Munduko eta desengainoak Infernuko penarmenei buruzko Abesti Batzu zeuden eta epaimahaiari kontutan edukitzeko eskatu zion. . Inkisidoreak onartu egin Zuen eskari hori .
Eskaera hori onartzea garrantzitsua dela pentsatzen dugu
1806-VI-30: Valladolideko Chancilleriak Iztueta bertara eramateko agindua ematen du.
1806-VII-13: Azpeitian Ma Concepcion Bengoetxearen dute bataiatzen alaba, aita eta Iztueta omen zen.
1806-VIII-1: Azkoitiko parrokiako paperen arabera egun honetan bataiatu zuten Ma Concepcion Bengoetxearen; i1aha:. beraz, dirudienez bataiatua aldiz bi zen izan
Azpeitiko hauek gertaera Batez eta ere, espetxeratua zegoen Emakume baten erditzeak, aldi berean Juan Inazio Iztuetaren kasua zeramaten bi jurisdikzio judizialen Arteko diligentzia Ugari Sortu Zuen, alde batetik Gipuzkoako Korregimentua (Valladolideko Chancilleriarekin batera) eta bestetik Logroñoko Inkisizioa, azkenean Inkisizioak Lortu Zuen bere lehentasunari eustea.
1806-XI-10: Madril. Oraindik ere J. Elosegiri Jarraitzen Diogu. Inkisizioaren ofizioak honelaxe dio (28):
Den Dena, eta Gauza ASKO ez arren Jakin, 1806ko abenduan Azpeitia aldean dugu berriro. Uste da Inkisizioaren kondena, erantsiz Gipuzkoako Korregimentuarenari, 6 urtetakoa Zela; berac ere honelaxe dio «Kontxesiri» bertsoan: .
«preso sei urtez, onduco gaituzte nere ustez» (29)
«Kontxesiri» lana Logroñon eraman Zuen denboraldian, kartzelaldian hobeto Esanda, Egina . da, eta Denez ageri, Iztuetak bazuen, zalantzarik gabe, Azpeitia eta Kontxesiren berri
1806-XII-26: berriro dugu Azpeitian Iztueta. Oraindik preso zegoen, eta Logroñon zazpi hilabete pasa ondoren (berac ez du aipatu ere egiten), Valladolideko Chancilleriako Palacios prokuradoreari boterea ematen dio.
1807. Azpeitian Frantzisko de Iztueta lapurraren atzetik zebiltzan. Ez dakigu Juan Inazio preso ala Aske zegoen, kontua, dena den hauxe da: Otsailaren 27an, Azpeitiko alkatearen aurrean, Enparango errotaria, Armendáriz, eta bere emazteak, Juana Felipa Larrañagak (emaztea Armendarizen lehenengo, Iztuetaren Arreba, zen hila) deklaratu zuten lau gizonek Eguna eta Gaua Euren etxean eman zituztela eta «Justizia» zetorrela ikusi zutenean IES egin zutela. Alkateak Armendariz atxilotzeko agindua Zuen eman.
Martxoaren 18an Armendarizek aitortu Zuen bere etxean koinatu bat, Hiru lagunekin, zela izan ... eta fidantzapeko Askatasuna eskatu Zuen, eta etxea errotaren Kargu egiteko.
Alkateak Maiatzaren 8AN Zaldibiako, Martin Joseph Irastorza, ondorengo hau idazten dio Azpeitiko alkateari (30):
Azpeitiko justiziak, 5ean irailaren (31):
"...mando preparar  esta segunda pieza para persecución dee los cuatro sujetos expresados en la primera y para que conste firmo con la referencia necesaria...previo precepto judicial en esta refererida villa hoy a seis de septiembre de 1806. Escribano Vicuña..."
Irailaren 17an, Azpeitiko alkateak, Donostia, Ataun, Errenteria, Hemani, Tolosa, Bergara, Mondragoi eta Lazkaoko alkateei honako ofizio hau bidaltzen morir (32):
Ez dakigu ZERTAN nola eta bukatu zen Kontu hau.
Biak, Juan Inazio eta Kontxesi, zirela libre, Azpeitiko elizan ezkondu Ziren 1808ko otsailaren 9AN. Hurrengo hilabetean Jaio zen Zizurkilen Iztuetaren hirugarren emaztea izango zena, María Ascensión Urruzola.
1808ko martxoaren 27an hil zitzaion ama, Honek bazekien SEMEA bigarrenez ezkondu Zela:. martxoaren 14ean egin Zuen Emakume Honek bere Azken nahia
1808ko abenduaren 16an izan zuten Iztuetak eta Kontxesik SEMEA Bigarren, Balentin Eusebio, hau 1824eko abenduaren 20un, 16 urterekin. La Habanan dabil eta handik idazten dio bere aitari. Balentin Eusebiori, SEMEA geroago Kontxesi eta Juan Inazioren hirugarren, bere eta anaia den Joxe Frantzisko elkartuko zaio.
1808. urtearen azkenaldera Azpeitia inguruan zebilela badakigu;. baina, eta aurrera Hemendik 1813ko Uztail edo abuztura arte zer edo edo no ZERTAN Ibili zen ez dakigu, ez dugu arrasto handirik Oraingoan ere Jesús Elosegik emango DIGU bat Txiki Argibide (33), Iztuetaren Garai horretako bizimoduaz. Garai horretan Napoleón Espainian sartu zen eta eta beste zenbait Azpeitian tokitan eman Ziren gertakizun batzurekin lotuta Dago Juan Inazioren Bizitza. Historia piska bat eginez, gogoratu 1808ko otsailaren 9AN ezkondu zela Kontxesirekin, Azpeitian, eta handik gutxira hasi zela gerra ospetsu hura.
Iztuetaren GPK liburuan, Honek Independentzia Gerrari buruzko zehaztasun asko, eta hainbat hainbat bitxi samarrak eta nobelakoak diruditenak ematen dizkigu, eta horregatik zenbait momentutan pentsa erazi dezakete Iztuetaren gudarako kualitateak handiak zirela;. baina ez dugu USTE horretan inoiz, bederen Benetan, ihardun zuenik
Infidentziaz egindako Ikerketa Batek, frantsesen mende garaian Ginen egon, Iztuetaren bizitzako une edo urte Ilun batzuei buruzko argi bat piska egiten digu aipatu Elosegik (34 ).
Prozesu hau Tolosan aurkitzen da. . Fondo Del Corregimiento «Reserva» del Archivo General de guipuzcoana, ere zuzen hain
Auzia hasi 1813an zen, eta ohizko Bideak jarraitu ondoren Epaia 1815eko azarearen 24ean zen eman, eta urte Bereko abenduaren 12AN konfirmatua edota baieztatua zen izan.
Aztertutakoa laburtuz hauxe esango dugu: Azpeitiko bizilagun zenbait, tartean Iztueta, 1809an, urtea frantsesen mende egon Ginen, erasotzaileekin, hots, frantsesekin, kolaboratzeagatik edo tratua izategatik, (afrancesado) hartu zuten edota hartu zituzten herri horretako biztanle askok.
Bat Frantseszale, diotenez. Don Juan Angel Errazkin zen, eta beronen etxean biltzen Ornen Ziren, tartean D. Luis de Arozena, aita Honen, anaia, ea augurio zeuden.
Datu interesgarritzat dezakegu eman Azpeitiko iskribauak (35) Juan Inazio Iztuetaz eman Zuen deskripzioa, zituenean 47 urte: baju Samarra, aurpegi Ederra, ile luze gaztain koloreko eta Kolore Bereko bekainak, Sudur Zorrotza, kopeta zerratua bizar eta Normala. Bere Irudia margotu zuten Oñatibia eta Valverderentzat probetxugarriak izango Ziren xehetasun horiek.
Iztuetari prozesu honetan hartutako zenbait deklarazioren Bidez Jakin ahal izan dugu 1810eko apirilaren 24ean bizitzera Donostiara Joan Zela, bere haurrekin eta emazte, jakina.
Prozesu zela hau hau denboraldi eta eman Zuen Tolosako Korregimenduko espetxean :
1814eko otsailaren 28tik maiatzaren 12RA, eta 1815eko maiatzaren 19tik azarearen 4era, denera 8 hilabete (36). Honetaz gainera beste denboraldi bat eman Zuen etxetik Atera ezinda. epailearen aginduz, Noski, 1814eko maiatzaren 12tik garagarrilaren 25era. hain zuzen.
Espetxean egon hauetan denboraldi zen bi, fidantzapean askatu zuten. Fidantza hau, bietan, zion D. Bixente Legardak ordaindu, gizon hori Iztuetaren «Carcelero Comentariense» bihurtu zelarik.
Esan behar da Kontxesi 1815eko martxoaren zela hil 28an, 29 urte zituenean, eta Juan Inazio, arazoetan justiziarekin, 5-seme alaben buru famili zela .
Egoera honetan eta Iztueta Tolosako kartzelan preso zegoelarik, 1815eko agorraren 15ean, zenbait ondasun enbargatu egin zioten, egia esan eta Orain ikusiko Dugun bezala Benetan, eta Nahiz Iztuetak zenbait Gauza baliagarri desager eraztea litekeena izan: Mahaitxo bat, ihizko hiru aulki, perkalezko 6 Kortina , bat zartagi, burruntzali bat eta bi errada Kendu Ornen zizkioten. Donostiarra sutea izan zenean ez omen zuten beste ezer salbatzerik izan.
1815eko maiatzaren 16an Tolosan, D. Juan Bautista Ormazabal promotore fiskalak deklaratu Zuen det (37):
«Iztueta FUE UNO de los Testigos en la decantada Información recibida Por El intruso fiscal de la sanguinaria criminal junta (de San Sebastián, en 1809). el licenciado D. Luis Arocena, porción Información RESULTA cuia were Deportados un membrillo del hasta Francia individuals Los mas notables, y en La Opinión del promotor fiscal tal Intervención es la m · s vehemente presunción de la Decidida adesión al Enemigo, PUES Arocena párr averiguar el Grado de Opinión patriota de Aquellos individuals no sí valdría de Como No sí valio sino-de Testigos Cuya Opinión Contraria le constaba. Ademas no influye Poco párr comprobar Empleado Concepto el Mismo el Haber Sido Iztueta Por El gobiermo intruso en el Ramo de Hacienda baño San Sebastián PUES NADIE Ignora cuentos de Que No Se Empleos conferÌan sino-a personajes Que habian friso Pruebas Efectivas de la adesión al Enemigo .. . ».
Zenbait gorabehera izan ondoren, 1815eko azarearen 24ean izan zen auzi Honen amaiera, Azken Epaia Macia Lleopart korregidoreak eman Zuen, hauxe zioen (38):
«sirviendo de instancia de parte de pena una DICHO Yztueta La Prisión Que ha sufrido, le condeno a dos Jahr de destierro de la citada villa de Azpeitia y de la ciudad de San Sebastián where ACTUALMENTE vive, Qué podra Evitar Pagando CIEN ducados Aplicados a penas de Cámara y Gastos de justicia, y en las costas of this causa ... ».
Sententzia hori Valladolideko Chancilleriak berretsi zuen.
Sumario honetan azaltzen dira Iztuetak ordaindu behar izan zituen kostuak.
Zenbait datu eman edo baldin baditugu ere, oraindik ez dugu zenbait urtetan egin zuenaren berri handirik, hala nola, 1810, 1811, 1812, 1813 eta urteetako berri ere zuzen hain. Guipuzcoana Ibili al zen? GPK liburuko pasarte batzuk pentsa erazi dezaketen bezala, ez al zen Mendira joan? Frantsesen lagun eta kolaboratzaile Izan al zen? Etab., Etab. ...
Baina ikusi dugunetik Garbi zerbait Atera badaiteke, hori bere ezizena da, «Txuri», Juan Inazio Iztuetarentzat aproposa; Zaldibian oraindik Orain agureek esaten dutena baieztatuz: «dantzari zamargin eta ... Txuri Galania ua ... ».
Beste bat Arazo, eta bere neurrian argitu beharrekoa, Donostiako frantseszaleek frantses agintari militarrekin izan zuten erlazioa dugu.
1813.ean Donibane Lohitzune aldean ere Ibili zen.
Donostia soldaduz inguratuta egon hilabetetan zen, Donibane Lohitzunen dabil Juan Inazio eta 1814eko ekainean donostiarra dugu berriro , denda eta da jabe baten. Urte bertan honetan, abuztuan, idazten dio Iruñetik Martin Onrubiak esanez (39):
«Nere eta lagun jauna. Poz AUNDIA Artzen det ondo zaudelako, ta Zure sendian Lasai ta pakean arkitzen zeralako »
Zer esan nahi du Honek? Badirudi zuela arazoren bat Izana, ezta?
Juan Inaziok eta Joxe Aranburuk, Martin Onrubiaren Bidez, Getarian zegoen frantziar gudalosteari 400 manta eta 260 lastai koltxoi zizkioten eman, 33.276 «vellón-errealetako» kontua zen eta inoiz ez zuten kobratu, 1824ean artean ikusiko dugu, 1813an saldutakoak ez kobratzeagatik kexu dela, horretaz ganancia, frantsesek beste 10.000 erreal zor zizkioten, beste 400 mantaren kontua, Alegia.
Bigarren ezkontza Honek, Kontxesirekin egin zuenak, ez Zuen asko iraun, 1815eko martxoaren 28an hil cebo zen Kontxesi. Bigarren emazte Honek azkenahia martxoaren 18an egin Zuen, testamentu honetan bizi Ziren etxea eta egiten ari Ziren beste Ditu bat aipatzen. Iztueta bi etxeren jabe izatera iritsi zen, bat Bildosola Kalean, Beko Payueloz ere ezagutua. Beştea, Triperia Kalean, GAURKO S. Juan, ere zuzen hain. Bigarren alargunaldi honetan (1815-1828) berarekin lehenengo emaztearengandik izan Zuen seme dantzaria, Jose Inazio, zen izan Bizi, ere baita Maria Antonia eta Joxepa Frantziska. Kontxesirekin izan zituenak ere hantxe Ziren, Batez ere Inazia, semeak, Balentin Eusebio eta Joxe Frantzisko, La Habanan azaltzen cebo dira Garai hau bukatu baino Lehen.
1817ko azarearen ll n parrokian Joxepa Frantziska ezkondu egin zen Donostiako S. Bizente, bere senarra Joakin Ramón Soroiz zen izan, Donostiako eskribau eta alarguna genuen gizon hau. Honen papel-sortak, 1813-1831 bitartekoak, Oñatiko Unibertsitatean gordetzen dira. Geroxeago, 1818ko urtarrilaren 2an, gorabehera batzuen ondoren, gorago aipatutako eliza horretan bertan Mari un zen Antonia ezkondu, Antiguoko Lobaina baserriko Manuel Parisekin.
1820ko de Santa Fetan, Zaldibiako festetan, bere jaioterrian aurkitzen dugu Juan Inazio, eta aipatutako urriaren 13an bere esku eta lur- ondasunak, bere Arreba Anad eta ezkon-anaia den dizkie Joxe Antonio Manzisidom uzten.
1.824 ean, eta jaurgo Gáldu legezaleek, eta «absolutistek» irabazi zutenean, Iztuetak bere Alaban dantza Dotore bat egiteko baimena ematen dio. gure dantzak berpizteko ASMO bakarrarekin, Ardura eta axola bereziarekin irakatsi eta zizkion hezi horretarako Zuen. . Urte honetan bertan Inazio Ramón Barojaren inprentan argitaratzen da bere «Dantza-liburua» (urtebete baino gehiago kosta augurio zitzaion egitea)
Londresen erbesteratuta zegoen Pablo Mendibilen Bidez, bere Liburu Honen doinu eta bertso laburpena argitaratzen du hurrengo urtean, 1825ean; olerkiari honako ohar maltzur hau ezarriz:.
1824: limaren 16an Donostiako «Puerta de Tierra»-ko zaindari dute izendatzen.
1826: agindutako dantza-soinuen liburua argitaratzen da.
1828: 3AN martxoaren, Donostiako San Bizente parrokian, ezkondu baino Lehen Kontxesirekin izan Zuen alaba, Inazia, seguran eta Jaio Bizi Ataunen den Joxe Antonio Azpiazurekin da ezkontzen.
1828: apirilaren 8AN, bere burua seme-alabarik gabe ikusi zuenean, hirugarren aldiz ezkondu zen Juan Inazio. Oraingo honetan emaztea Zizurkilgo Maria Aszension Urruzola zen izan. Iztuetak 60 urte zituen, emazteak 20. 1829: martxoan izaten dute lehenengo haurra, María Antonia.
1829: 43 orrialde dituen eskutitz bat idazten du (40), JJ Mogeli zuzendua, idazki honetan Bartolomé de Santa Teresa erasotzen du, hau bere-dantza liburuaren Kontra Dago cebo.
1831: abenduaren 24 ean Bigarren SEMEA izaten du, Pedro, eta dirudienez gazterik hil zen.
1.824 Etik Lehen liburua argitaratzen duenetik Aurrera, Iztuetak, egundoko goraipamenak jasotzen ditu eta garaiko pertsonaia ospetsuenekin (Politiko Nahiz kulturako, euskalzale askorekin) sakon harreman eta Iraunkorrak egiten ditu (41).
   
    Donostiako "Lehorreko Atea", Iztueta hemen egin Zuen lan. (Donostia Gipuzkoaren AURKA, I, 109 0r.
 Urte hauetan asko idazten du Iztuetak, Honen adierazgarri dira Santiago Unceta diputatuari eta Aldundiko idazkari zen izan Ramón Gerekari idatzitako eskutitzak (42). Gizon horiekin ezezik Lécluse frantsesarekin, Bautista Arrizabalagarekin, Paskual Iturriagarekin, Pablo Ulibarrirekin eta beste askorekin ere izan zituen harremanak. . Juan Inazio Iztuetak ospe handia Zuen eta Paristik ere egiten zizkioten galderak kontsultak eta
1832:. Bizente Vinuesa Jaunaren kultur etxean euskarari buruzko hitzaldi bat ematera konbidatzen du Madrilgo Jaun Batek (43)
Donostiarra-polizia Sailean 10 urte egin ondoren, 1834. urtean «Alcaide de Corregimiento» egiten dute. Honetan Urte. azaroan, bere Arreba Mari Ana hiltzen da. Zaldibian
1840. urtean kexu da, 1834 urtean ez zituela sei hilabete kobratu, hauek azkenean kobratuko zituen. 1844 eko abuztuaren 7tik hasi eta 1845eko uztailaren 1 arte, Gipuzkoako Gordairuan izandako diruen sarrera-irteerak aztertzen badira, eta SolData langileen hartzekodunen artean hauxe ikusiko dugu:
«A don Juan Ignacio de Iztueta Por El Importe de dos libramientos Que expidió un su favorecen la Diputación Foral estafa Fechas de 1 de noviembre y 1 de diciembre de 1835 párr Pago de Sus sueldo de como Alcaide de Corregimiento of this provincia, 910 reales »(44).
1837an Villafrancan, Esteban Gaztañagaren aurrean egindako idazki batean, Zaldibiako bizilagun bezala agertzen da. Baina galde genezake: Liberala izanik, eta Donostia beroien mende egonda, nolatan joan zen Iztueta karlisten esku zegoen Goierrira? Ez da erraza galdera horri erantzutea. Egia hauxe da: 1840 baino Lehen Zaldibian bizi dela, eguneko 6 erreal eskuratzen dituela, jubilazio gisa edo. Ordainketa hau baldintza batekin eman zioten, bera hildakoan Euskal Herriko eta dantza Musikari buruz dituen liburuak, edota E. Herriko ezaugarri, eta usadio ohiturei buruz argitaratzen edota idazten duen edozer Probintzia Honen jabegoan gelditzekotan, Alegia (45).
1841eko Gastu-zerrendetan ikusten dugu Bergarako Besarkadaren urtemuga ospakizunetan Iztuetaren kontua, (dantza?) taldearengatik 3.250 errealetakoa dela, bazkari kontuak kenduz gero handiena.
Azken urte hauetan Gogor eta Sutsu EKITEN dio GPK liburuari, bai egiteari eta baita ere zuzentzeari.
1845eko abuztuaren 18an, 78 urte zituela, bere azkenahia egiten du eta egun berean hiltzen da Zaldibian. Horretan Egun, bere bizitzan gorabehera handiak izan zituen gizon baten Bizitza bukatzen da. Batzuk maixeatu egin zuten, beste batzuk atsekabetu egin Ziren. Eta Geldi sakabanaturik jo zituzten hil-kanpaiak INGURU guztietan Zabaldu Ziren.
Bere heriotzean Lardizábal idazlearen anaia Batek lagundu zion. Dirudienez bere emaztea ez zen oso egoera ekonomiko onean Gelditu; izanere, Ikus dezakegu nola 1846. urtean Foru Aldundiari diru-Laguntza bat eskatzen dion (46).
Orain Arteko Bibliografía ikusi eta aztertu ondoren, ere bada penagarria, oraindik Orain ez direla bere bizitzako zenbait gertaera, eta ekintza esan ezagutzen une eta aitortu beharrean gaude. Hori horrela izanik, gaur egun badira erantzunik gabeko hainbat galdera, besteak beste:
1) Gartzelan hainbeste Denbora pasatzeko, zein izan zen benetako arrazoia? Haur-hilketa, lapurreta, (gogoratu honetaz zer dioen Usozen eskutitzak (47), eta erlijio moral-eritziak ...???
2) Gartzela-zigorra pasatakoa izateko, nolatan Lortu zituen hain azkar:

a) Halako Kargu garrantzitsuak donostiarra. (Erakunde publikoen konfidantza)?

b) Halako harreman-Sarea hain Jende inportantearekin?

c) Etxebizitza batzuren jabe izatea?

3) Zayn zen Juan Inazio Iztuetaren benetako pentsakera eta jokabide politikoa?

Eta horrelako zenbait galdera gehiago egin genitzake.

Kontura gaitezkeen bezala Puntu Ilun asko Daude argitzeke egun; baina, Bizitza bere, lana, harremanak Etab. ikusi ondoren berehala nabari daiteke izengoitia «Txuri» Juan Inazio Iztuetaren, aproposa baino aproposagoa dela gure gizonarentzat. Denok dakigu «Txuri» hitza gehienetan adierazteko erabiltzen dugula, edota hizkera loxintxagilea dela adierazteko. Esku artean daukagun kasu honetan Bigarren arrazoiagatik dela esan genezake, bestela ulertu nola, baterako esate. . karlistekin Nahiz liberalekin izan zituen harremanak

Ukaezinekoa da, eta eta ikertzaile gehienak autore bat datoz honetan, bere mundualdia oso mugitua eta gora behera askokoa zela izan (48).

Bestalde, nekazal bera arren Izan mundukoa, berac eta duen aitortzen bezala:

«Eskolagabea» izan, esan beharrean gaude bere garairako asko mugitzen zela eta eta noizbait nonbait ikasi zuela, kultura orokor bat Lortu zuela, kultura Munduko Jende handi eta askorekin zituela izan harremanak, eta lan erraldoi Batzu egin zituela, munduaren Ezagutza bazuela, Alegia, eta guzti hori ez du lortzen ezjakin Batek. Berak aurrez eta berehala ikusi zituen herri hau egun oraindik jasaten asko Arazo den ari, eta Horren alde ere etengabeko lana egin Zuen bere bizitzan Zehar, hala nola eskolatako arazoa, Hizkuntza, ohiturak. ... Gainera, eta gure ustez oso Puntu inportantea,-herri kulturaren jabe da, Badaki zer nola eta Herriak duen pentsatzen, gizon eta apala aldi ospetsua berean, trebea bertsolari, ohiturak gordetzen dakiena, ... eta Biak ondo uztartzen Jakin Zuen. Bera izan zen Larramendiren belaunaldian apaiz izan ez bakarra zen.

Bukatzeko esan Juan Inazio Iztuetak izan zituen gorabehera Guztiak izanda ez Dela batere erraza berac Lortu zituen itzal eta goraipamen bikain horiek lortzea eta ez ligukeela kalterik egingo horrelako gizon gehiago gure artean izateak.

___________________________________________

 

1. GARMENDIA, JOSE (1968), «Obras inéditas de Iztueta». La Gran Enciclopedia Vasca, Bilbao, 29 o.

2. GARMENDIA, JOSE (1978), «Iztuetaren Olerkiak». Kardaberaz bilduma 33, 19 o.

3. IZTUETA, JUAN IGNACIO (1968), «Guipuzcoa'ko Dantza Gogoangarriak». Editorial La Gran Enciclopedia Vasca. Bilbao, 46 o.

4. ELOSLGI, JESUS ​​(1971), «Algo sobre La Prisión sufrida Por Juan Ignacio de Iztueta». BAP XXVII Cuadernos 1. ∞ y 2. ∞. SS 19-46 o.

5. ELOSEGI, JESUS ​​(1968), 'Iztueta preso en Guipuzcoa v Logroño ª. BAP XXIV Cuaderno 1. ∞. SS 57-59 o.

6. ELOSEGI. JESUS ​​(1971). AIP. arte., 19-46 o.

7. GOROSABEL, Pablo de (1862), «Diccionario Histórico Geográfico DESCRIPTIVO de los Pueblos, Valles, Partidos, Alcadias y Uniones de Guipúzcoa». Tolosa, pag. Zaldibia.

8. ELOSEGI, JESUS ​​(1971), AIP. arte., 21 o.

9. ELOSEGI, JESUS ​​(1971), AIP. arte., 22 o.

10. ELOSEGI, JESUS ​​(1971), AIP. arte., 19-46 o.

11. VELASCO, LADISLAO (1879), «Los Euskaros en Alava, Guipúzcoa y Vitoria. Orígenes Sus, Historia, Lengua, Leyes, costumbres y Tradiciones ». Barcelona, ​​442 o. 12. GOROSABEL, Pablo de (1970), «Noticia de las Cosas memorables de Guipúzcoa». 2. edizioa, Bilbao, 363-364 o.

13. IZTUETA, JUAN IGNACIO (1968), AIP. ob., 339 o.

14. GOROSABEL, Pablo de (1970), AIP. . ob, 364 o;. VELASCO. LADISLAO (1879), AIP. ob., 442 o.

15. IZTETA, JUAN IGNACIO (1968), AIP. ob., 346 o.

16. ELOSEGI, JESUS ​​(1971), AIP. arte., 24 o.

17. ELOSEGI, JESUS ​​(1971), AIP. an., 24 o.

18. ELOSEGI, JESUS ​​(1971), AIP. an., 24 o.

19. ELOSEGI, JESUS ​​(1971), AIP. art., 25 o.

20. ELOSEGI, JESUS ​​(1971), AIP. art., 26 o.

21. ELOSEGI, JESUS ​​(1971), AIP. arte.,

22. IRIGARAY A. (1958), «Yon Etxaide, Amasei Seme Euskalerriko». BAP XIV, San Sebasti · n, 278-281 o.

23. ELOSEGI, JESUS ​​(1971), AIP. art., 25 o.

24. EIOSEGI, JESUS ​​(1971), AIP. arte., 33 o.

25. EI.OSEGI, JESUS ​​(1971), AIP. art., 36 o.

26. ELOSEGI, JESUS ​​(1971), AIP. art., 37 o.

27. ELOSEGI, JESUS ​​(1971), AIP. art., 37 o.

28. ELOSEGI, JESUS ​​(1971), AIP. art., 42 o.

29. ELOSEGI, JESUS ​​(1971), AIP. arte., 43 o.

30. ELOSEGI, JESUS ​​(1971), AIP. art., 45 o.

31. ELOSEGI, JESUS ​​(1971), AIP. art., 45 o.

32. ELOSEGI. JESUS ​​(1971), AIP. art., 45 o.

33. ELOSEGI, JESUS ​​(1976), «Iztueta, afrancesado, Procesado porción infidencia en Azpeitia». .. BAP XXXII Cuadernos I. "y 2 ∞, SS 296 a 301 o ....

34 ELOSEGI, JESUS ​​(1976), AIP arte, o 297 .

35 ELOSEGI, JESUS ​​(1976), AIP arte, 297.. - 298 o.

36. ELOSEGI, JESUS ​​(1976), AIP. art., 298 o.

37. ELOSEGI, JESUS ​​(1976), AIP. art., 299 o.

38. ELOSEGI, JESUS ​​(1976), AIP. art. , 299-300 o.

39. GARMENDIA, J. (1978), AIP. ob., 24 o.

40. GARMENDIA, J. (1978). aip. ob .. 26 o.

41. GARMENDIA, J. (1978 ), AIP. ob., 26 o.

42. GARMENPIA, J. (1978), AIP. ob., 26 o,

43. GARMENDIA, J. (1978), AIP. ob., 28 o.

44. GARMENDIA, J. (1978), AIP. ob., 28 o.

45. GARMENDIA, J. (1978), AIP. ob., 28 o.

46. GARMENDIA, JOSE (1974), «Noticia Sobre Iztueta en los Registros de las Juntas Generales de Guipúzcoa »BAP XXX Cuadernos 3. ∞ y 4. ∞, SS 476 o.

47. IRIGARAY, A. (1958), «Yon Etxaide, Amasei Seme Euskalerriko». BAP XIV, San Sebasti · n, 278-281 o.

48 Erabili ditugu beste autore batzuk:... IRIGARAY, A (1965), «Esbozo Crítico estafa Textos de Literatura éuscara profana» Separata de la revista "Príncipe de Viana" ª, 98 eta 99 DiputaciÛn Foral de Navarra Pamplona, ​​153 -154. Ormaetxea, NIKOLAS (Orixe) (1987), «Quiton arrebarekin» Euskal Editoreen Elkanea. Euskal Klasikoak 20. Etxaide, JON (1990), «Amasei Euskalerriko», 205-232 o. Aranburu XABIER (1972), « Juan Ignacio Iztueta CIE ». CAP Donostia. Gráficas Izarra, 46-48, 56-58 o. VILLASANTE, Fr. Luis (1979),« Historia de la Literatura Vasca », Aranzazu, 278-282 zka. ZABALA, A. ( 1966), «Fernando Amezketarra». Bertsolaria, Auspoa 54. 38-39, 43-45 o. Torrealday, JUAN M. '. (1977), «Euskal Idazleak gaur. Historia Social de la Lengua y Literatura Vascas». Jakin. SILVAN, LEANDRO (1974), «Las villas de la unión del rio Oria ... Zaldivia». Publicaciones de CAM de San Sebastián, Pueblos Guipuzcoanos. MICHELENA, Luis (1988), «Historia de la Literatura Vasca». Erein, 118 -120 o. SARASOLA, IB "N (1976),« Historia social, de la Literatura Vasca ». Akal, 74 o. DORRONSORO, JOANITO (1981),« Bertsotan 1789-1936 ». Guipuzkoako Ikastolen Elkartea (GLE). Elexpuru 3 -4, 15-17 o. SUQUIA, JM (1975), «Monografía Histórica de Zaldibia». Publicaciones de la Caja de Ahorros Municipal de San Sebasti · n. Pueblos de Guipúzcoa, 161-168 o. MANTEROLA, JOS ... (1981 ), «Cancionero Basco». Sendoa, Donostia. IMAZ, JM (1945), «El centenario de la ONU dantzari». BAP I, 4 San Sebasti · n, 407 o. ATTA DONOSTIA (1952), «Lecaroz» Aldizkaria. Maiatza -Iraila «Iztueta, LA POESIA vasca y el churripampli» Elgoibarko EHL, 3;.. EGIPV, Literatura 1.

Laguntzaileak:

orkli